Anticki Ulcinj
Vjeruje se da su drevni Ulcinj, sadasnji Stari grad, osnovali u V vijeku
prije nase ere Grci iz Kohlide za vrijeme osnivanja grckih kolonija na
avom podrucju. 0 doseljenju Kolhidjana govori se u spjevu Apolonija
Rodoskog iz Ill vjeka prije nove ere. Na ovom podrucu u to vrijeme
zivjeli su illiri, koji su pod uticajem grcke kulture ostavili tragove
najstarijeg naseljavanja grada u vidu ostataka ogromnih tzv. »ciklopskih<<
zidina.
Bedem od ciklopskih kvadera je nestariji te vrste na istocnjoj obali
Jadrana. U tvrdjavi Starog grada nalazi se i jedan od
najstarijih natpisa posvecen boginji Artemidi Elafavoli. Natpis je
uklesan na ari - postolju zrtvenika, poklonu zajednice kamenorezaca
boginjj Artemidi. Na njemu pise TO KOINON TON LATOMON APTEI (D) I TI
ELAFAVOLOI (Zajednica kamenorezaca podize Artemidi Elafavoli). Osim ove
are, istrazivanje Starog grada koje je zapocelo 1953. godine i traje sve
do danas, pronadjeni su jos mnogi predmeti materijaIne kulture koji
potvrdjuju osnivanje grada u V vijeku prije nove ere. Tu je mnostvo
fragmenata rvenofiguralne keramike, bijelih lekita, kao i kamenja sa
predstavom boginje Atine sa kacigom.Taj drevni Colchinium postaje
u II vjeku prije nase ere Olcinium kada ga Rimljani preuzimaju od
illirskog plemena Olcinijatas (163. g. p.n.e.). Pod tlm nazivom ga u
pisanim izvorima po prvi put nalazimo kod Plinie Starijeg, u djelu
>>Naturalis historiae<<, a spominje se i Tit Livije. Za vrijeme Rimljana
Ulcinj postaje utvrdjeno naselje rimskih gradjana i dobija status oppida
-oppida civium Romanorum, a kasnije i municipija- grad koji je stekao
samostalni status. lz ovog doba ocuvan je takode dio bedema, koji se
zbog svoje grublje fakture zidanja razIikuje od iliro-girckog.
Srednji vijek
Posije podjele Rimskog Carstva Ulcinj se nasao u provinciji Prevalis,
Istocnog Carstva, a stanovnistvo prima hrscanstvo. Za perioda Duklje
i drzave Nemanjica dobija srednjevjekovni karakter. Postaje znacajan
trgovinski i pomorski centar sa autonomijom grada unutar Raske drzave.
Opasan tvrdim zidinama odolijeva silnim napadima rotnika, makedonskog
cara Samuili, krajem IX vijeka, a kasnije (1242) i naletima mongolskih
hordi. U doba Raske drzave podignute su mnoge crkve u Starom gradu od
kojih su danas ostali samo temelli (SV. Bogorodica, 1250; Sv. Jovan
Ulcinjski, 1290; Sv. Dominik i Sigurat, 1394; Sv Mihail pod gradom,
1406) U njemu je zivjela kao udovica JeIena Anzujska (1282-1309), zena
srpskog kralja Urosa, zatim Jelena (1357), zena srpskog cara Dusana, u
cije je vrijeme u ovom gradu postojala i kovnica novca. Politicki znacai
grada porastao je u doba Balsica, dinastiji Velmoza, koja sa raspadom
Raske drzave posebno osnazila. Iz doba njihove vlasti sacuvala se
markantna kula »Balsica<< u gornjem dijelu Starog grada. U Ulcinju je
umro i sahranjen Durad Stratimovic Balsic »gospodar svoj Zeti i
Primorju<< (1385-1403).
Poslije propasti Zetske drzave, zauzimaju ga Mlecani 1405. i njime
vladaju 150 godina.
Nova vladavina je unijela u arhitektonsku
i urbanu strukturu grada nove elemente. Podizani su i obnovljeni bedemi,
kapije grada i kule. Grad je nosio pecat venecijanskog urbanizma
istocnojadranskog tipa sa lijepim palatama, crkvama i trgovima. Iz tog
perioda sacuvana je i jedna renesansna crkva iz 1510. qodine, a na
visokom zidu na malom zatvorenom trgu blizu sjevernog ulaza u Stari
grad, crvenim ciglama napisano ime »Johani Bolani<<, mletackog kneza i
kapetana grada.
Godine 1571. grad osvajaju Turci.
U odnosu
na susjedna mjesta pa i dalja podrucja, Ulcinj je vrlo kasno potpao pod
otomansku vlast, Ravno 200 godina je proslo od kad su Turci presli
rijeku Maricu (1371. godine), cime je zapocelo brzo osvajanje teritorija
na Balkanu, ili oko 90 godina poslije
Hercog‑Novog (1482/1483). Ovo pokazuje da su Mlecani pridavall veliki
znacaj ucinjskoj fortifikaciji u strateskom, pomorskom i
ekonomsko-politickom pogledu. Kada su ga Turci osvojili, slijedio je
novi preobrazaj. Grad dobija patpuno orientalni izgled, U njemu se
podizu dzamije, hamami, cesme, sahat-kula, hanovi i turbeta. Kuce su
prilagodjene zivotu novih gospadara. Donji plato grada su ispunili
stambenim zgradama, a crkvu u gornjem dijelu pretvorili u dzamiju
(1693). U pogradju nastaje varos u kojoj je sagradjeno nekoliko dzamija,
»Pasina« (1719), Glavna dzamija (1728), Brijeg-dzamija (1783),
Ljamina-dzamija (1689), Vrhpazar dzamija (1749), Meraja-dzamija (1779).
Narocito lijep arhitektonski objekat u varosi cini sahat-kula
sagradjena1754.godine.Tok cjelokupnog zivota je usmjeravao Islam.
Nakon duge vladavine Turaka (vise od 300 godina) Odlukom Berlinskog
kongresa Ulcinj je pripao Crnoj Gori.
pocetak
|